W ROCZNICĘ AKCJI „KOSTKA” NA PUBP. Z kroniki kombatanckiej ŚZŻ AK

Niewiele wcześniej komendant Obwodu AK-WiN Tomaszów Lubelski meldował do władz Okręgu w Lublinie, że: „Urząd Bezpieczeństwa jest znienawidzony przez wszystkie kręgi społeczeństwa, które odnoszą się do niego z obrzydzeniem. Odrutowani i ubezpieczeni jeszcze bardziej niż gestapo w okupację. Sami popierają bandytyzm, rabują podczas rewizji, a potem chodzą w zagrabionych rzeczach, wymuszają okup na gorzelniach i właścicielach sklepów. Najwięksi oprawcy z nich to oficer śledczy Leluch oraz Głowacki i Drabiński”.

            Tak więc zaledwie w kilka tygodni po zakończeniu okupacji niemieckiej PUBP wymuszał siłą i terrorem posłuszeństwo mieszkańców wobec totalitarnej władzy komunistycznej, stanowiąc jej ochronę i zwalczał bezwzględnie konspirację niepodległościową kompromitując się wobec represjonowanej ludności.

            W niedzielę 14 listopada w 76. rocznicę akcji kompanii „Narol” na tomaszowski PUBP, dla zachowania pamięci o okrucieństwie rodzimej bezpieki współdziałającej z NKWD, a także o partyzantach polskiej konspiracji niepodległościowej podejmującej działania w obronie represjonowanego społeczeństwa – mieszkańców miasta i powiatu tomaszowskiego, została zorganizowana rekonstrukcja tego spektakularnego wydarzenia z listopada 1945r.

            Na oczach zgromadzonych widzów na wysokości TSSE przy ul. Lwowskiej zostały odtworzone sytuacje ukazujące m.in. transport aresztowanych osób do UB, prowadzonych na przesłuchanie, a następnie wyprowadzanych pobitych i skatowanych, pokrwawionych po śledztwie do cel. W drugiej części rekonstrukcji został zainscenizowany atak grupy z kompanii „Narol” na siedzibę UB, czyli tzw. „cybulówkę” i budynek główny  po drugiej stronie ulicy mieszczący w podziemiu tzw. „smoczą jamę” – wąski korytarzyk, w którym w błocie zmieszanym z ekstrementami tygodniami przetrzymywano aresztantów.

            Podczas rekonstrukcji stanowiącej wyraz kompromisu realiów z 1945r. z dzisiejszymi warunkami, przy zmasowanej strzelaninie z karabinów, automatów i erkaemów, po okrążeniu budynków UB i zablokowaniu w nich ubeków, nastąpiło wyłamanie krat i drzwi do cel oraz uwolnienie aresztowanych partyzantów WiN, ale także upowców i wszystkich innych więźniów.

            W widowiskowo rozegranej rekonstrukcji wzięły udział grupy „WiR” z Biłgoraja, Ludności Cywilnej  z Tomaszowa, Zamość 1920, Przemyśl X.DOK, 2. PSK, Szwadron Kawalerii im. 1 Pułku KOP i Strzelcy z JS 2019. Organizatorem wydarzenia był Urząd Miasta Tomaszów Lubelski, ŚZŻ AK Okręg Zamość, JS 2019, zaś w roli komentatora wystąpił prof. Andrzej Olejko.

            W części finałowej wystąpił poseł na Sejm RP Sławomir Zawiślak oraz wiceburmistrz Renata Miziuk,  podkreślając wartość i celowość organizowania tego typu przedsięwzięć jako wydarzeń przywracających historię i pamięć o przeszłości , jak i zasługach Polskiego Państwa Podziemnego oraz przypominając o antynarodowym charakterze służb totalitarnych. Pod tablicami upamiętniającymi akcję kompanii „Narol” złożono kwiaty i zapalono znicze a rekonstruktorom wręczono dyplomy z podziękowaniami oraz nowo wydaną publikację Jerzego Jóźwiakowskiego „Armia Krajowa na Zamojszczyźnie”. Przy tej okazji poinformowano, że tomaszowska drużyna ZHR przyjęła za swego patrona Karola Kazimierza Kosteckiego.

            Tematyka tomaszowskiej rekonstrukcji znalazła swą kontynuację podczas spotkania, które w tym samym dniu odbyło się w Centrum Koncertowo-Wystawienniczym w Narolu, zorganizowanego przez burmistrza miasta i Gminy, Stowarzyszenie „Ocalić od zapomnienia Brzeziny”, ŚZŻ AK O/Zamość, ŚZŻ AK Koło Rejonowe w Narolu, Regionalne Stowarzyszenie „Roztocze – Wielki Dział” oraz Gminny Ośrodek Kultury w Narolu.

            W programie spotkania prowadzonego przez Magdę Szczepańską znalazła się inscenizacja i recytacje wierszy w wykonaniu GRH Ludności Cywilnej Tomaszów Lub. w oparciu o teksty autorstwa żołnierzy komp. „Narol” Józefa Gmitruczuka ps. „Kruk”. Ponadto dyr. IPN O/Rzeszów Dariusz Iwaneczko zarysował biografię Karola Kazimierza Kosteckiego, jak i organizację oraz działalność kompanii „Narol”, a w tym akcję na PUBP w Tomaszowie. Spotkanie przebiegało z ogromnym zainteresowaniem licznie zgromadzonych mieszkańców miasta i gminy Narol, Tomaszowa oraz kombatantów ŚZŻ AK oraz harcerzy.

            W wystąpieniach oficjalnych posła na Sejm RP Sławomira Zawiślaka, burmistrza Grzegorza Dominika oraz Jarosława Jońca dyr. Biura Euroregionu „Roztocze” podkreślano, że tak, jak w okresie okupacji, kiedy Ziemia Narolska i pobliskie tereny wchodziły w skład struktur Obwodu ZWZ-AK Tomaszów, jako Rejon V, tak i obecnie należy kontynuować tę współpracę, kultywować pamięć o przeszłości i czcić wspólnych bohaterów Państwa Podziemnego.

            Zwieńczeniem imprezy była promocja publikacji pt. „Śladami kompanii „Narol”.